به یاد مثنوی در شب ایران

به یاد مثنوی در شب ایران

قونیه آرامگاه موالنا این ستون کوششی است در پایایی راه و مسلک شادروان استاد حسن الهوتی یادش گرامی! "قصه عشق صوفی بر سفره تهی" مثنوی معنوی، دفتر سوم در کتاب مثنوی معنوی گاه به داستانهایی بر می خوریم که روایت نشده اند و در بطن خود به یک نکته ظریف و شایان توجه دارند . این گونه روایت ها را می توان داستانهایی میانجی دانست که در میان یک حکایت کالن و مفصل قرار گرفته اند . قصه هایی که گسترش روایی نیافته اند اما به نکته ای مهم اشاره دارند. از آن جمله است این داستان: صوفیی بر میخ روزی سفره دید چرخ میزد جامهها را میدرید بانگ میزد نک نوای بینوا قحطها و دردها را نک دوا در زمانهای گذشته پس از خوردن غذا سفره را بر میخ می زدند و سفره بر میخ زده شده اشاره به سفره خالی است. روزی صوفی سفره خالی می بیند و بر دور آن میگردد و از شور سماع می کند و فریاد شادی بر می آورد که کمبود ها و رنجها و آالم من اینک دوا شد. چونک دود و شور او بسیار شد هر که صوفی بود با او یار شد کخکخی و های و هویی میزدند تای چندی مست و بیخودمیشدند آنقدر از شوریدگی رقصید و نوا سر داد که دیگر صوفیان را نیز تحت تاثیر قرار داد و آنها نیز به دور سفره خالی به سماع پرداختند و ترانه ها خواندند )کخکخی :قول و ترانه و تصنیف صوفیانه سر کردن(تا که همه مست و از خود بی خود شدند. بوالفضولی گفت صوفی را که چیست سفرهای آویخته وز نان تهیست فضولی گفت: این ذوق و شوق از برای سفره خالی از نان برای چیست!؟ گفت رو رو نقش بیمعنیستی تو بجو هستی که عاشق نیستی گفت: تو ظاهر بینی بیش نیستی. اگر به دنبال هستی و معنا بودی و عاشق حق این را نمی گفتی. سفره درویش گرچه تهی از نان زمینی است اما نشان از آن دارد که جایگاه نان است و یار آور آن است.اما هست نیست نما را هر کس نمی بیند. موالنا پیشتر گفته بود که :" آینت دانی چرا غماز نیست زانک زنگار از رخش ممتاز نیست" به راستی چرا انسانها به بهره کم اکتفا می کنند؟ قناعتی که دنایت می آورد . عشق نان بی نان غذای عاشق است بند هستی نیست هر کو صادقست هشداری دیگر در پرهیز از نزدیک بینی این جهانی است. تنها در بستن دهان از خوراک خاکی است که ذائقه معنوی برای رزق روحی بیدار می شود. در گرسنگی "قوت الهی" مان می بخشند و باز موالنا متذکر شده بود که: "مرگ بی مرگی بود ما را حالل برگ بی برگی بود ما را نوال" علم عقلی و صورت ظاهری تنها سفره است و به ظاهر بسنده کردن. آنچه نادیدنی است جوهر خالص عشق است که برای انسان کامل دیدنی است. عاشقان را کار نبود با وجود عاشقان را هست بی سرمایه سود اگر انسان از نام و کام و اندیشه خود تهی شد غنی می شود. در دفتر سوم نیز بیتی هست که این معنا را روشن تر ابراز می کند: "عاقل از انگورِمی بیند همی / عاشق از معدوم ِشی بیند همی )بیت .)4573 دست نِه و گو ِز برند بال نِه و ِگر ِد عال پرند میدان می ّم می آنان هستند که بدون بال پرواز می کنندو بودن دست گوی را از میدان مسابقه می برند. آن فقیری کو ِز معنی، بوی یافت دست بُبریده، همی زنبیل بافت آن که با معنویات آشناست، بدون داشتن لوازم هم قادر به انجام دادن آن است. عاشقان اندر عدم خیمه زدند چون عدم یکرنگ و نفس واحدند عدم مقامی است که تمام منیت و نفسانیت معدوم می شود و حس وحدت با عالم و آدم, غلبه می کند و به نظر مولوی دنیا آب روانی است که به دریای عدم ختم می شود: "این عدم خود چه مبارک جایی است که مدد های وجود از عدم است از عدمها سـوی هستـی هر زمـان هسـت یـارب کاروان در کاروان" شیرخواره کی شناسد ذوق لوت مر پری را بوی باشد لوت و پوت آدمی کی بو برد از بوی او چونک خوی اوست ضد خوی او یابد از بو آن پری بویکش تو نیابی آن ز صد من لوت خوش سر انجام، موالنا به سالک می آموزد که غذای جان مانند غذای چشم که نور است، غذای مالئک که ذکر خدا، وغذای پریان که بوی خداست، از غذای کالبد ما متفاوت است. نوش آن نیش این دیگر است. موالنا در اینجا عالوه بر تاکید بر اصالت غذای معنوی یا "لقمه های نور "می گوید لذتی که در نان مادی است سایه کمرنگی از لذت مائده الهی است و هنگامی که لذت غذای روحانی را چشیدیم دیگر غذای جسمانی آن جذابیت سابق را برایمان نخواهد داشت .نیز همین بیان را در دفتر چهارم دارد که:"چون خوری یکبار از ماکول نور خاک ریزی بر سر نان و تنور" پیش قبطی خون بود آن آب نیل آب باشد پیش سبطی جمیل جاده باشد بحر ز اسرائیلیان غرقه گه باشد ز فرعون عوان برای قِبطی ها )پیروان فرعون(که گمراه بودند آب نیل خون می نمود و برای ِسبطی ها)پیروان موسی( همان آب زیبا می نمود ) اشاره به معجزه منسوب به حضرت موسی که عصایش را در آب زد و نیل خونین شد.( و دریا که برای پیروان موسی چون جاده ای بود ، فرعونیان ظالم را در خود غرق کرد. (اشاره به دیگر معجزه منسوب به حضرت موسی )

Faslnameh_winter_2015.pdf

Persia House of Michigan

2015 - Winter

Faslnameh_winter_2015.pdf (p.2)

application/pdf

Text