سیری در سفینه حافظ

سیری در سفینه حافظ

حالا باید دید چه ویژگی در شعر حافظ وجود دارد که شعر او را از تمام غزل سرایان بزرگ زبان فارسی متمایز می کند که کسانی که ازیک سو قادر به خواندن درست شعر او نیستند با دیوان او مرتبتی درحد کلام آسمانی قائل هستند ،اما از آن سو سازندنگان استاد موسیقی در کاربرد شعر شاعری که خود استاد موسیقی بوده است اغلب با دشواری روبرو هستند . واقعیت این است که وقتی عشق در دیوان حافظ با تمام شاعران دیگر متفاوت است و جنسیت الزاما در تصور شاعر الزامی نیست و بسیاری از ممدوحانی که شاعر با زبان عشق از آن ها یاد کرده است آشکارا نشانی از معشوق ندارند ، تمام یک غزل توسط شاعر طوری تنظیم شده که توالی آن در پیوند با یکدیگرباشند و یک مضمون را پیش ببرند و تعداد ابیات از تعداد مشخصی بیش و یا کم نباشد معلوم است که آن غزل از بنایی مهندسی شده برخوردار است و به همین دلیل امکان هرگونه دستکاری برای هرگونه تنظیمی را برای موسیقی از بین میبرد . این اصل مشکل برخورد شعر حافظ با موسیقی ست ، در حالی که برای خود حافظ بسیار ساده است که از اصطلاحات موسیقی برای مضامین غیر موسیقایی به راحتی استفاده کند . در غزلی می گویداین مطرب از کجاست که ساز عراق ساختو اهنگ بازگشت ز راه حجاز کردمطرب ، ساز ، عراق ، آهنگ ، بازگشت ، راه ، و حجاز همه به فرهنگ موسیقی مربوط می شوند ، اما حافظ ازمجموع این کلمات عرصه ی موسیقی هیچ کاری با خود موسیقی ندارد بلکه می گوید :این شخص ( احتمالا تیمور) چه موجود مزوری ست که نخست راه آشتی گشاد و سر آخر در نیرنگ ) با اشاره به دو گانگی ی مایه های عراق و حجاز ( در جای دیگری در مطلع غزل می گویدناگهان پرده بر انداخته ای یعنی چهمست از خانه برون تاخته ای یعنی چهزلف در دست صبا گوش به فرمان رقیباین چنین با همه در ساخته ای یعنی چهتا این جا شعر گواه یک عاشقانه ی تند و تیز است که حافظ در بیت سوم یکباره هویت معشوق را تغییر می دهشاه خوبانی و منظور گدایان شده ایقدر این مرتبه نشناخته ای یعنی چهسخنت رمز دهان گفت و کمر سر میانوز میان تیغ به ما اخته ای یعنی چهرمز دهان محبت است و سر میان شمشیر (میان = کمر). و حالا که معلوم شده معشوق برای حافظ شمشیر کشیده تازه می فهمیم او خود شاه شجاع است و الغیر.

Unknown

Fall 2018(print)(1)(1).pdf

Persia House of Michigan

2018 - Fall

Fall 2018(print)(1)(1).pdf (p.6)

application/pdf

Text